مدرسه خان شیراز از زبان علی سامی

مدرسه خان شیراز از زبان علی سامی، مدرسه خان از مدارس بزرگ و معروف و قدیمی شیراز است که در زمان الله وردی بیگ افشار شروع و در زمان پسر امام قلی خان سال  ۱۰۲۴ هجری اسمم پذیرفت و هنگام آبادانی یکصد حجره برای اقامت اقامت یکصد طلبه داشته است و در چهار طرف آن چهار باغ بزرگ برای تفریح و گردش طلاب داشته است که اینک فقط قسمتی از خرابه باغشمالی آن باقی مانده و بقیه خانه و خیابان و کوچه تبدیل گردیده

فضای مدرسه  ۲۳۲۰ متر مربع  ۵۱ در ۴۵ متر و مساحت کل مدرسه با قسمت های زیر بنا روی هم رفته ۳۹۲۶ متر مربع است

 بنای مدرسه در دو طبقه و نمای آن با کاشی های منقوش مزین و اغلب دارای کتیبه هایی با آیات قرآن است و در ۴ قسمت ۴ رواق بزرگ با ارتفاع ۱۶ متر دارد که یکی مدخل و دوتای دیگر مدرس و محل نماز بوده است 

مدخل از درون و برون دارای کاشیکاری های عالی و مفصل و مقرنس کاری زیبایی می باشد که تا کنون چند بار تعمیر گردیده و اینک در اثر تعمیرات اخیر اداره کل باستان شناسی خوبی وضع اولیه خود را پیدا نموده است سر در ورودی از لحاظ کاشی کاری یکی از شاهکارهای هنری و مقرنس کاری سه قرن و نیم پیش شیراز است و به سهم خود کم نظیر و بی بدیل استخاصه آنکه معرق کاری سقف دهلیز از لحاظ ظرافت و رنگ آمیزی و طراحی بسیار جالب و نظیر معرق کاری سقف مسجد شیخ لطف الله اصفهان می باشد کتیبه دورادور این معرق‌کاری یکی از آیات قرآنی است و تاریخ پایان بنا ۱۰۲۴ هجری در گوشه آن نوشته شده است در بالای دهلیز تالار بزرگی است  که محل تدریس مدرسین عالی قطر بوده منجمله ملاصدرای شیرازی که یکی از دانشمندان و حکمای قرن ۱۱ه است 

در فضای مدرسه جدول بزرگ آبی که هم اکنون سنگ‌های کنار آن باقی مانده در گذشته جاری بوده است و از طرف یک حوض بزرگ هشت گوشی می گذشته است و به طوری که نوشته اند هنگام افتتاح مدرسه از مخازن آبی که در خارج و نقاط دور و مرتفع احداث شده آب از فواره ای که در وسط حوض بوده فوران می نموده است 

مدرسه خان شیراز از زبان علی سامی بر گرفته شده از کتاب شیراز شهر گل و بلبل علی سامی