نقش برجسته های تنگ چوگان از جمله گنجبنه های با ارزش دوره ساسانی است که همانند دیگر نقش برجسته های این دوره به توصیف موارد حکومتی و خاندان سطنتی می پردازد .
در این دره چوگان ۶ نقش برجسته مربوط به شاپور اول و بهرام اول و دوم قراردارد که در ادامه به توصیف آنها خواهیم پرداخت .
نقش برجسته های تنگ چوگان نسبت به سایر نقوش یافت شده دیگر از دوره ساسانی بزرگتر و کمی شلوغ تر هستند.
سه عدد از این نقشوش برجسته بیش از ۳۰ متر مربع مساحت دارند و در هر کدام نیز نقش پیکر بیش از ۳۰ نفر حجاری شده است .
که می توان گفت نقش برجسته صحنه شکار خسرو پرویز در طاق بستان کرمانشاه با آنها قابل مقایسه است.
همانطور که پیشتر گفته شده در نقش برجسته های تنگ چوگان ۶ نقش برجسته حجاری شده که اگر از سمت بیشابور به این تنگه وارد شوید ۴ عدد از این نقش برجسته‌ها در شمال و سمت چپ و دو تای دیگر در جنوب و سمت راست قرار دارند.
معانی نقش برجسته های تنگ چوگان
اولین نقش برجسته مربوط به جشن پیروزی شاپور اول بر امپراطوری روم است که به نقش برجسته تنگ چوگان 3 معروف است.
شاپور در طی دوران حکومت خود سه بار با امپراطوری روم وارد جنگ شد.
در نبرد بین شاپور و گردیانوس، امپراتور روم در اثر شورش فرمانده گارد خود، فیلیپ عرب کشته شد .
فیلیپ عرب نیز به سرعت پیشنهاد صلح به همراه قبول پرداخت غرامت و همچنین واگذاری ارمنستان را به ایران داد.
سالها بعد والریانوس در روم به قدرت رسید و جهت گرفتن انتقام و جبران شکستهای قبلی مجددا به ایران حمله کرد.
که باز همچنان به دنبال شکست ارتش روم باعث اسارت خود و۷۰ هزار نفر از صاحب منصبان و لشکریانش شد.
شاپور اول در مرکز نقش و سوار بر اسب است و تاج اوج از نقش بیرون زده است.
جنازه گردیانوس در زیر پاهای اسب شاپور افتاده و دستان والریان به نشانه اسارت در دست شاپور قرار دارد.
فیلیپ عرب نیز در حالی که در جلوی اسب شاپور و روبروی شاه زانو زده تقاضای صلح دارد.
از دیگر اجزا این نقش برجسته می توانیم به افسران و نظامیان ایرانی در ۵ ردیف سوار بر اسب در پشت سر شاپور اشاره کنیم .
که سربازان و صاحب منصبان رومی نیز در ۵ ردیف در جلوی شاپور در حال حمل هدایا و پیشکش‌هایی برای او دیده می‌شوند به طور کلی در این نقش برجسته ۱۱۵ پیکر دیده می‌شود.
دومین نقش برجسته مربوط به پیروزی بهرام دوم بر اعراب بیابانگرد است.
سومین نقش برجسته و ازکامل ترین و زیباترین نقش برجسته های دوره ساسانی مراسم دریافت فر ایزدی توسط بهرام اول از اهورامزدا است.
این نقش برجسته بصورت هنرمندانه ای چین و چروک ها و حرکت لباس ویا جزئیات اسب ها را با زیبای بسیاری به تصویر کشیده است.
نقش برجسته چهارم (تنگ چوگان 6) صحنه پیروزی بهرام دوم (شاپور دوم- ذوالاکتاف) بر یاغیان است و به خشن ترین نقش برجسته ساسانی شهرت دارد .
پادشاه در مرکز نقش نشسته بر تخت و به صورت روبرو به تصویر کشیده شده است در حالیکه در سمت راست او سربازان و سرداران ایرانی قرار گرفته اند .
نقش برجسته پنجم که در سمت راست تنگه واقع شده پیروزی شاپور بر دولت روم را به تصویر کشیده است.
ششمین و آخرین نقش برجسته مراسم دریافت فر ایزدی توسط شاپور اول از اهورامزدا و پیروزی او در جنگ با رومیان به تصویر کشیده شده است.
در این نقش بر زیر سم اسب اهورامزدا، اهریمن قرار گرفته و به زیر پای اسب شاپور، گردیانوس لگدمال شده قرار دارد.
فیلیپ عرب نیز جلوی اسب شاپور زانو زده و تقاضای صلح و بخشش می کند.
دیدگاه‌ها (0)